ప్రతీ స్త్రీకి ప్రీతికరమైనది నుదుట బొట్టు, చేతికి రంగు రంగుల గాజులు. ముత్తైదువ ధరించే మట్టిగాజులైనా, అమ్మాయిలు వేసుకునే తళుకులు ,మెరుపుల మ్యాచింగ్ గాజులైనా, రత్నాలతో పొదిగిన బంగారు గాజులైనా.. వేటికవే ప్రత్యేకమైనవి. రెండుచేతులనిండుగా అలంకరించుకున్న రంగు రంగుల గాజులకు శతాబ్దాలుగా సాంస్కృతిక, సామాజిక మతపరమైన గుర్తింపు , ప్రాధాన్యత ఉంది. ఆచార వ్యవహారాల్లో కూడా గాజులకు ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. హైందవ స్త్రీలు, ముస్లీం స్త్రీలు వివాహమైన తర్వాత ఎళ్ల వేళలా తమ చేతులకు గాజులు ధరించి ఉంటారు. మట్టిగాజులు మాత్రం తప్పనిసరిగా ధరించాలి అంటారు. ఏ మహిళ ఐనా కులం, సంస్కృతి, వయసు, వైవాహిక స్థాయితో నిమిత్తం లేకుండా , ఆర్ధిక స్తోమతు బంగారు గాజులు ధరిస్తారు.
గుజరాతీ, రాజస్థానీ వధువులకు పుట్టింటివారు ఒక దంతపుగాజును బహూకరిస్తారు. గుజరాతీ వధువు తొలిసారిగా గర్భవతి ఐనప్పుడు ఆమె ఆడపడుచు వెండి బ్రాస్లెట్ ను బహూకరిస్తుంది. ఏడో నెలలో నల్లదారం, ఐదు కౌడీల (ఒక రకమైన గవ్వలు)తో తయారైన బ్రాస్లెట్ ధరించాలని పెద్దలు చెప్తారు. ఆమెకు సుఖ ప్రసవం కోసం ఇలా చేస్తారని అంటారు.
దక్షిణాది రాష్ట్రాల్లో కూడా ఇటువంటి ఆచారాలు , సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి. కొన్ని రాష్ట్రాల్లో గర్భవతి ఐన స్త్రీకి ఏడవనెలలో పుట్టింటికి తీసుకువచ్చే ముందు "వలైకప్పు (సీమంతం)" అనే కార్యక్రమం నిర్వహిస్తారు. అన్ని రకాల , రంగుల గాజులు ఆమె చేతులకు అలంకరిస్తారు. ఓ చేతికి 21 గాజులు, ఇంకో చేతికి 22 గాజులు తొడుగుతారు. అంతే కాక ఆమెకు కొక్కేలతో ఉండే సన్నని వెండిగాజునిస్తారు. ప్రసవ సమయంలో ఈ కొక్కేల్ని విడదీస్తారు. ఇక హైదరాబాదీ లక్కగాజుల అందాలు వర్ణింపతరమా?? మతం, వయసు తేడా లేకుండా ప్రతి మహిళను అకర్షించే ఈ లక్కగాజులు సోయగాలే వేరు.
క్రీ.పూ. 2300 - 1000 సంవత్సరాల నటి సింధు నాగరికతకాలం నాటినుండి ముంచేతులకు, మణికట్టుకు ఆభరణాలు ధరించే అలవాటు , ఆచారం ఉంది. మొహంజొదారోలో బయల్పడిన స్త్రీ బొమ్మ చేతినిండా గాజులు కప్పేసి ఉంటాయి.
బెంగాలి వివాహితలు తమ వైవాహిక స్థాయికి గుర్తుగా "లోహా" లేదా "ఐరన్ కడా" అని పిలవబడే గాజును ధరిస్తారు. ఈ రోజుల్లో ఉన్నవాళ్లు లోహాను బంగారంలో అందంగా పొదుగుతున్నారు. వధువుకు అందమైన శంఖు గాజులు, ఎర్రని లక్క గాజులు ధరింపచేస్తారు. పంజాబీ వధువుకు సన్నని దంతపు గాజులను తెలుపు, ఎరుపు రంగుల్లో ధరింపచేస్తారు. కాలానుగుణంగా లక్క, ప్లాస్టిక్ గాజులు వచ్చినా ఆచారం మాత్రం కొనసాగుతుంది. కొత్త కోడలు ఈ గాజులను మూడు నుండి ఆరు నెలలపాటు ధరిస్తుంది. అవి ఆమె చేతులకు ఉన్నంతకాలం ఆమెను నవవధువుగానే పరిగణించి ఇంటిపని, వంటపని అప్పచెప్పరు. ఆమె వంటగది ప్రవేశం చేసినప్పుడు ఆ గాజులను తీసి పూజారులకో, దేవాలయానికో బహుమతిగా ఇచ్చేస్తుంది.
క్రీ.పూ. 2300 - 1000 సంవత్సరాల నటి సింధు నాగరికతకాలం నాటినుండి ముంచేతులకు, మణికట్టుకు ఆభరణాలు ధరించే అలవాటు , ఆచారం ఉంది. మొహంజొదారోలో బయల్పడిన స్త్రీ బొమ్మ చేతినిండా గాజులు కప్పేసి ఉంటాయి. ముంజేతి కడియాలను చాలా అరుదుగా ధరిస్తున్నారు. లతలు, మొసళ్లు, సింహాలు, ఏనుగులు,నెమళ్లవంటి ముఖాకృతిలొ్రో ఉండే ముంజేతి కడియాలు ఇష్టపడని మహిళ ఉంటుందా. ఈనాడు మట్టిగాజులు, లక్క గాజులు, ప్లాస్టిక్ గాజులు, రాళ్ల గాజులు , నవరత్నాల గాజులు అంటూ విభిన్నమైన , వినూత్నమైన గాజులు అందుబాటులో ఉండి అతివలను అలరిస్తున్నాయి. కళ్లు చెదిరే మరికొన్ని గాజులను ఇక్కడ చూడండి.
సరోజని నాయుడు రాసిన ఈ కవిత గుర్తుచేసుకుందామా?
Bangle sellers are we who bear
Our shining loads to the temple fair...
Who will buy these delicate, bright
Rainbow-tinted circles of light?
Lustrous tokens of radiant lives,
For happy daughters and happy wives.
Some are meet for a maiden's wrist,
Silver and blue as the mountain mist,
Some are flushed like the buds that dream
On the tranquil brow of a woodland stream,
Some are aglow wth the bloom that cleaves
To the limpid glory of new born leaves
Some are like fields of sunlit corn,
Meet for a bride on her bridal morn,
Some, like the flame of her marriage fire,
Or, rich with the hue of her heart's desire,
Tinkling, luminous, tender, and clear,
Like her bridal laughter and bridal tear.
Some are purple and gold flecked grey
For she who has journeyed through life midway,
Whose hands have cherished, whose love has blest,
And cradled fair sons on her faithful breast,
And serves her household in fruitful pride,
And worships the gods at her husband's side.
